INFOdoradca+ Informacje o zawodach - Urząd Pracy Powiatu Krakowskiego

Doradca zawodowy 242304

• Doradca.
• Doradca kariery.
• Ekspert zatrudnienia.
• Konsultant zawodowy.
• Nauczyciel – doradca zawodowy.
• Szkolny doradca zawodowy.
• Zawodoznawca.

W Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie:

• 2423 Personnel and careers professionals.

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

• Sekcja P – Edukacja.

Notka metodologiczna

Opis informacji o zawodzie opracowano na podstawie:

• analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe), źródeł internetowych oraz wyników badań i analiz prowadzonych w projektach:
  • „Budowa standardów kwalifikacji zawodowych w Polsce”, European Training Foundation, The Task Force for Training and Human Resources (BKKK) 2001 Poland,
  • PHARE „Publiczne Służby Zatrudnienia – doskonalenie kwalifikacji PSZ w celu wdrażania Europejskiej Strategii Zatrudnienia oraz uczestnictwa w systemie EURES”, Zadanie 2.1: Opracowanie standardów kwalifikacji zawodowych dla specjalności zawodowych występujących w PSZ, 2005,
• analizy opisu zawodu zamieszczonego w wyszukiwarce opisów zawodów na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia,
• badań ankietowych prowadzonych w projekcie INFODORADCA+ w październiku 2018 r.,
• zebranych opinii od recenzentów, członków panelu ewaluacyjnego oraz zespołu ds. walidacji i jakości informacji o zawodach.

Autorzy i eksperci opiniujący

Zespół Ekspercki:

• Katarzyna Karczmarczyk-Tokarska – Zakład Doskonalenia Zawodowego w Warszawie, Warszawa.
• Monika Mazur-Mitrowska – Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie, Wydział w Radomiu, Radom.
• Mirosław Żurek – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.

Zespół ds. walidacji i jakości informacji o zawodzie:

• Dorota Koprowska – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
• Edyta Kozieł – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
• Krzysztof Symela – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
• Ireneusz Woźniak – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.

Recenzenci:

• Anna Kicior – Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie, Filia w Radomiu, Radom.
• Izabela Pyszkowska – Poradnia Doradztwa Zawodowego i Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, Elbląg.

Panel ewaluacyjny – przedstawiciele partnerów społecznych:

• Wojciech Jan Jabłoński – Fundacja Fundusz Współpracy, Warszawa.
• Mirosław Górczyński – Forum Związków Zawodowych, Branża Nauki i Oświaty, Warszawa.

Data (rok) opracowania opisu informacji o zawodzie: 2018 r.

Doradca zawodowy wspomaga dzieci, młodzież i osoby dorosłe w dokonywaniu trafnych wyborów edukacyjnych i zawodowych oraz wspiera całożyciowy rozwój zawodowy. W swojej działalności wykorzystuje indywidualne i grupowe metody pracy sprzyjające określeniu potencjału osobistego ²¹, uwzględniając aktualne i prognozowane potrzeby rynku pracy i edukacji. Upowszechnia informacje dotyczące możliwości edukacyjnych i rynku pracy. Uczestniczy w doborze kandydatów na stanowiska wymagające specjalnych predyspozycji psychofizycznych ²³ oraz przy realizacji procesów restrukturyzacji zatrudnienia ³⁰.

Opis pracy

Doradca zawodowy udziela porad i informacji indywidualnych w formach stacjonarnych i na odległość oraz prowadzi zajęcia grupowe. Dostarcza specjalistycznej pomocy w poznaniu świata zawodów, własnych zainteresowań i predyspozycji, a także w wyborze zawodu, kierunku kształcenia, planowaniu ścieżki edukacyjnej, określeniu obszarów doskonalenia zawodowego lub przekwalifikowania, sposobu potwierdzenia kwalifikacji, podjęciu lub zmianie pracy i aktywnym poruszaniu się po rynku pracy. Wspiera proces uczenia się jednostki przez całe życie oraz adaptację do nieustannie zmieniających się warunków i otoczenia.

Z pomocy doradcy zawodowego korzysta bardzo szeroka grupa odbiorców, w tym: dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, młodzież szkolna, słuchacze i studenci, rodzice i opiekunowie, osoby dorosłe na rynku pracy – bezrobotni, poszukujący pracy, bierni zawodowo i pracujący, a także osoby w wieku poprodukcyjnym i seniorzy. Coraz częściej z pomocy doradcy zawodowego korzystają również osoby różnej narodowości przebywające na terenie Polski.

Doradca zawodowy pomaga także pracodawcom w prowadzeniu rekrutacji (naboru) ²⁹ na stanowiska wymagające od kandydatów specjalnych predyspozycji psychofizycznych, wykorzystując m.in. testy zawodoznawcze ³⁵ i inne narzędzia oraz metody, a także współpracuje przy realizacji procesów restrukturyzacji zatrudnienia, szczególnie przygotowując osoby tracące pracę do przekwalifikowania się i/lub poszukiwania pracy.

W swoich działaniach doradca zawodowy wykorzystuje nowoczesne narzędzia diagnostyczne ¹⁴, metody aktywizujące ¹³, technologie informacyjno-komunikacyjne ³³ oraz uwzględnia perspektywę międzykulturowości, równości, dostępności, a także inne aspekty mające wpływ na edukację i rynek pracy.

Jednym z wymiernych efektów doradztwa zawodowego zarówno na rzecz młodzieży, jak i osób dorosłych, jest opracowanie indywidualnego planu działania, na który składają się m.in. cele edukacyjne i/lub zawodowe, sposoby ich osiągnięcia oraz czas przeznaczony na realizację planu. W szkołach cykl zajęć z doradztwa zawodowego ⁴⁰ powinien być zakończony przygotowaniem przez ucznia, we współpracy z doradcą zawodowym, indywidualnego planu działania, indywidualnego portfolio kariery, czyli teczki ze zgromadzonymi materiałami i innymi efektami pracy ucznia na zajęciach. W przypadku osób dorosłych indywidualny plan działania, zwany IPD, opracowywany jest przez doradcę zawodowego we współpracy z klientem i koncentruje się głównie na celach i działaniach zmierzających do podjęcia pracy. Niekiedy indywidualny plan działania bywa nazywany indywidualnym projektem aktywizacji lub indywidualnym planem aktywizacji.

Sposoby wykonywania pracy

Doradca zawodowy wykonuje pracę w relacji człowiek-człowiek. Jego praca polega na:

• diagnozowaniu potrzeb, planowaniu oraz koordynowaniu realizacji działań w zakresie informacji edukacyjno-zawodowej ¹⁰ i doradztwa zawodowego ⁸ adresowanych do dzieci i młodzieży, w tym dostarczaniu informacji o możliwościach edukacyjnych i rynku pracy oraz współpracy z nauczycielami, pedagogami, psychologami, pośrednikami pracy ²⁰ i innymi specjalistami zatrudnionymi w podmiotach publicznych i niepublicznych w obszarze edukacji i rynku pracy oraz współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym i środowiskiem pracodawców,
• organizowaniu i prowadzeniu zajęć indywidualnych i grupowych dla dzieci i młodzieży, dostosowanych specyfiką do ich wieku i etapu rozwoju, w tym preorientacji zawodowej ²⁵, orientacji zawodowej ¹⁶ i działań w zakresie doradztwa zawodowego ⁹,
• prowadzeniu indywidualnego poradnictwa zawodowego ¹⁸, w tym na odległość i zajęć grupowych dla osób dorosłych niezatrudnionych i pracujących, a także ze specjalnymi potrzebami,
• opracowywaniu diagnozy potencjału osobistego, w tym predyspozycji zawodowych ²⁴, preferencji, potrzeb, możliwości i barier rozwoju z wykorzystaniem testów i/lub innych narzędzi diagnostycznych,
• analizowaniu dokumentów i wyników specjalistycznych badań lekarskich oraz testów psychologicznych ³⁴ i pedagogicznych (jeśli jest psychologiem lub pedagogiem sam je przeprowadza, jeśli nie – korzysta z opinii psychologa lub pedagoga),
• monitorowaniu oraz analizowaniu rynku pracy i edukacji, a także budowaniu zbioru informacji edukacyjnej i zawodowej udostępnianej w czasie spotkań indywidualnych i zajęć grupowych, a także do samodzielnego wykorzystania, dotyczącej m.in. zawodów, możliwości uzyskania kwalifikacji i kompetencji zawodowych, sposobów potwierdzania kwalifikacji (w tym nabytych poza systemem edukacji, np. na kursach, szkoleniach, podczas pracy zawodowej) oraz potrzeb rynku pracy,
• udzielaniu pomocy pracodawcom w sytuacjach związanych z rekrutacją na stanowiska wymagające specjalnych predyspozycji psychofizycznych lub z procesami restrukturyzacji zatrudnienia,
• kontrolowaniu i doskonaleniu jakości własnej pracy oraz prowadzeniu dokumentacji w przypisanym zakresie.

Więcej szczegółowych informacji znajduje się w sekcjach: 3.1. Zadania zawodowe oraz 3.2 i 3.3. Kompetencje zawodowe.

Warunki pracy

Praca doradcy zawodowego ma charakter usługowy. Pełni on funkcje informacyjno-doradczo-szkoleniowe. Spotkania indywidualne w formach stacjonarnych z osobami korzystającymi ze wsparcia doradcy zawodowego prowadzone są w pomieszczeniach biurowych, gabinetach doradcy zawodowego lub specjalnie do tego celu dostosowanych pomieszczeniach szkolnych. Ze względu na specyfikę kontaktu doradca zawodowy – klient wymogiem koniecznym jest zapewnienie warunków gwarantujących poufność oraz możliwość prowadzenia nieskrępowanej i niezakłóconej rozmowy. Kontakty na odległość wymagają wykorzystania zaplecza informatycznego z dostępem do internetu.

Zajęcia grupowe prowadzone są w salach lekcyjnych, szkoleniowych lub w pomieszczeniach audytoryjnych, najczęściej wyposażonych w zestaw komputerowy oraz urządzenia umożliwiające pokaz prezentacji i filmów instruktażowych. Aranżacja i wyposażenie dydaktyczne sali szkoleniowej powinny pozwalać na prowadzenie zajęć metodami aktywizującymi uczestników.

Zakres pracy doradcy zawodowego wyznaczają zadania podmiotu lub projektu, przy realizacji którego jest zatrudniony. W przypadku własnej działalności gospodarczej autonomia doradcy zawodowego jest dość duża i wyznacza ją zakres ustaleń z klientem.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.1. Możliwości podjęcia pracy w zawodzie.

Wykorzystywane maszyny i narzędzia pracy

Doradca zawodowy w działalności zawodowej wykorzystuje m.in.:

• komputer wraz z oprogramowaniem, w tym edytor teksu, arkusz kalkulacyjny, kreator prezentacji, bazy danych,
• drukarkę, skaner, ksero i inne urządzenia biurowe (np. bindownicę, laminarkę, gilotynę, niszczarkę),
• narzędzia do komunikacji: telefon, programy do obsługi poczty elektronicznej i internetu, kamerę internetową, mikrofon, słuchawki, komunikatory społecznościowe,
• zasoby internetu, narzędzia i specjalistyczne programy wspomagające świadczenie usług indywidualnych i zajęć grupowych, w tym gry symulacyjne, filmy instruktażowe, testy zawodoznawcze w formie elektronicznej,
• kamerę, aparat fotograficzny, projektor prezentacyjny, tablicę multimedialną i inne urządzenia do prezentowania treści,
• testy zawodoznawcze, teczki o zawodach, informatory, inne materiały merytoryczne i informacyjne w formie drukowanej.

Organizacja pracy

W zależności od miejsca zatrudnienia doradca zawodowy pracuje w stałych godzinach lub zadaniowo. Regularne godziny pracy w dni robocze, w systemie jednozmianowym związane są najczęściej z zatrudnieniem etatowym w podmiotach publicznych lub prywatnych. Dodatkowo w placówkach systemu oświaty realizacja zadań podporządkowana jest zasadom organizacji pracy szkoły i cyklowi kształcenia.

Doradca zawodowy może być również zaangażowany przy realizacji projektów lub innych zamówień. W takich przypadkach organizacja pracy ma charakter zadaniowy i może być wykonywana w godzinach popołudniowych lub w dni wolne od pracy.

Zadania doradcy zawodowego mogą być realizowane stacjonarnie lub mobilnie w zależności od specyfiki funkcjonowania podmiotu. Zadania wykonywane mobilnie wymagają przemieszczania się poza teren miejsca pracy. Najczęściej wymaga to również przewożenia zasobów technicznych i/lub informacyjnych, czemu sprzyja posiadanie prawa jazdy i dysponowanie samochodem.

Zadania na stanowisku doradcy zawodowego wykonywane są samodzielnie, jednak w wielu przypadkach prawidłowe pełnienie funkcji doradcy zawodowego wymaga współpracy z innymi osobami pracującymi w tym samym podmiocie lub z partnerami zewnętrznymi. W placówkach systemu oświaty doradca zawodowy współpracuje z innymi nauczycielami (w szczególności z wychowawcami), pedagogiem, psychologiem, rodzicami oraz specjalistami z otoczenia, w tym z pracownikami poradni psychologiczno-pedagogicznych, publicznych służb zatrudnienia ²⁷, biur karier, przedsiębiorstw. Doradca zawodowy zatrudniony w podmiotach takich jak: powiatowe urzędy pracy ²², wojewódzkie urzędy pracy ³⁹, akademickie biura karier ³, jednostki Ochotniczych Hufców Pracy ¹⁵, stowarzyszenia czy fundacje współpracuje z innymi specjalistami wewnątrz podmiotu, m.in.: pośrednikiem pracy, specjalistą ds. szkoleń, specjalistą ds. rozwoju zawodowego, psychologiem, pedagogiem, pracownikiem socjalnym. Ważnym obszarem jest współpraca z partnerami z otoczenia społeczno-gospodarczego (pracodawcy i przedsiębiorcy, firmy szkoleniowe i inne podmioty z obszaru edukacji, agencje pracy), a także współpraca międzynarodowa, która służy wymianie doświadczeń oraz adaptowaniu i rozwijaniu nowych form działań.

W hierarchii stanowisk doradca zawodowy w zależności od miejsca pracy może podlegać:

• dyrektorowi szkoły podstawowej lub ponadpodstawowej,
• kierownictwu Akademickiego Biura Karier lub innej jednostki organizacyjnej uczelni wyższej zajmującej się pomocą studentom i absolwentom w zakresie rynku pracy,
• kierownikowi jednostki organizacyjnej Publicznych Służb Zatrudnienia lub Ochotniczych Hufców Pracy,
• kierownikowi (koordynatorowi) projektu,
• właścicielowi lub kierownictwu agencji zatrudnienia.

Osoba zatrudniona na stanowisku doradcy zawodowego często wchodzi w skład zespołu innych specjalistów, do którego należy np.: pośrednik pracy, specjalista ds. szkoleń, coach lub psycholog.

Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo pracy człowieka

Doradca zawodowy w trakcie wykonywania zadań zawodowych jest narażony na działanie czynników, mogących powodować wypadki. Należą do nich

• obciążenia fizyczne narządu mowy wynikające z niewłaściwego operowania głosem lub przeciążenia strun głosowych,
• przeciążenie narządu wzroku ze względu na intensywną pracę przy monitorze komputera,
• obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego ze względu na pozostawanie dłuższy czas w wymuszonej pozycji ciała,
• niewłaściwe warunki mikroklimatyczne dotyczące oświetlenia, wilgotności, temperatury i natężenia hałasu,
• wypadki komunikacyjne związane z podróżami służbowymi lub mobilnym charakterem pracy,
• podwyższony poziom stresu powodujący zaburzenia psychiczne m.in. nerwice lub depresje, choroby o podłożu psychosomatycznym ⁵, a także zespół wypalenia zawodowego ⁴⁴.

Wymagania psychofizyczne

Dla pracownika wykonującego zawód doradca zawodowy ważne są:

w kategorii wymagań fizycznych

• ogólna wydolność fizyczna,
• sprawność narządu wzroku,
• sprawność narządu słuchu,
• sprawność układu oddechowego,
• sprawność narządów równowagi;

w kategorii sprawności sensomotorycznych

• ostrość wzroku,
• ostrość słuchu,
• zmysł równowagi,
• spostrzegawczość,
• koordynacja wzrokowo-ruchowa,
• rozróżnianie barw,
• zręczność rąk,
• zręczność palców;

w kategorii sprawności i zdolności

• uzdolnienia organizacyjne,
• zdolność nawiązywania kontaktu z ludźmi,
• zdolność koncentracji uwagi,
• podzielność uwagi,
• rozumowanie logiczne,
• wyobraźnia i myślenie twórcze,
• predyspozycje do postępowania z ludźmi,
• zdolność słuchania i wyciągania konstruktywnych wniosków,
• zdolność formułowania i prezentowania opinii,
• łatwość wypowiadania się w mowie i w piśmie;

w kategorii cech osobowościowych

• tolerancyjność,
• komunikatywność,
• gotowość do pracy indywidualnej,
• odpowiedzialność za działania zawodowe,
• odporność emocjonalna,
• wytrwałość i cierpliwość,
• asertywność,
• empatia,
• szacunek dla godności człowieka,
• gotowość do współdziałania,
• samokontrola,
• samodzielność,
• ciekawość poznawcza,
• wysoka kultura osobista,
• elastyczność i otwartość na zmiany,
• wychodzenie z własną inicjatywą,
• gotowość do ustawicznego uczenia się oraz dzielenia się wiedza,
• gotowość do wprowadzania zmian,
• optymizm,
• miła aparycja,
• zainteresowania społeczne.

Więcej informacji znajduje się w sekcjach: 3.4. Kompetencje społeczne; 3.5. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu.

Wymagania zdrowotne

Ze względu na wydatek energetyczny praca doradcy zawodowego zaliczana jest do prac lekkich. Przeciwwskazaniem do pracy w zawodzie doradca zawodowego są:

• wszelkie dysfunkcje, które mogłyby ograniczyć możliwość swobodnego porozumiewania się, np. schorzenia strun głosowych, słaba ekspresja werbalna i wady wymowy,
• wady i dysfunkcje narządu wzroku znacznego stopnia, które nie mogą być skorygowane szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi,
• dysfunkcje narządu słuchu znacznego stopnia, które nie mogą być skorygowane aparatem słuchowym,
• choroby o podłożu psychicznym uniemożliwiające pracę z ludźmi,
• niepełnosprawność intelektualna.

Większość wymienionych powyżej przeciwwskazań do pracy w zawodzie doradcy zawodowego nie ma charakteru bezwzględnego, a możliwość wykonywania pracy, w indywidualnym przypadku, zależy od decyzji lekarza medycyny pracy oraz przystosowania stanowiska pracy i specyfiki miejsca pracy.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.4. Możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie.

Wykształcenie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie

Obecnie (2018 r.) do podjęcia pracy w zawodzie doradca zawodowy wymagane jest wykształcenie wyższe I lub II stopnia, przy czym w placówkach systemu oświaty (np. w szkole) posiadanie wyższego wykształcenia łącznie z przygotowaniem pedagogicznym jest wymogiem obligatoryjnym.

Tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie

Obecnie (2018 r.) minimalne wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania pracy na stanowisku doradca zawodowy w urzędach pracy oraz OHP regulowane są odpowiednimi przepisami prawnymi:

• Rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (dotyczy doradców zawodowych zatrudnionych w urzędach pracy),
• Rozporządzeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie warunków wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych w niektórych państwowych jednostkach budżetowych (dotyczy OHP).

Zgodnie z powyższymi rozporządzeniami od osoby zatrudnionej na stanowisku doradca zawodowy wymagane jest posiadanie:

• dyplomu ukończenia studiów wyższych o odpowiednim kierunku umożliwiającym wykonywanie zadań na stanowisku oraz tytułu zawodowego licencjat lub magister,
• świadectwa pracy potwierdzającego roczne doświadczenie zawodowe w zakresie poradnictwa zawodowego.

Podjęcie pracy na stanowisku nauczyciel-doradca zawodowy ułatwia posiadanie:

• dyplomu ukończenia studiów I lub II stopnia na kierunku doradztwo zawodowe lub pedagogika pracy i posiadanie odpowiednio tytułu licencjata lub magistra,
• świadectwa ukończenia studiów podyplomowych w zakresie doradztwa zawodowego,
• potwierdzonych kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela-doradcy zawodowego (dotyczy doradcy zawodowego zatrudnionego w szkole i prowadzącego zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego).

Dodatkowymi atutami przy zatrudnianiu doradcy zawodowego są m.in.:

• suplement dla absolwentów szkół wyższych – Europass (w języku polskim i angielskim), wydawany na prośbę zainteresowanego przez szkoły wyższe razem z dyplomem ukończenia studiów,
• dyplom ukończenia studiów na kierunku psychologia (umożliwia stosowanie testów psychologicznych).
• certyfikaty i zaświadczenia potwierdzające nabycie uprawnień do stosowania narzędzi i metod dotyczących posługiwania się m.in. testami diagnozującymi predyspozycje zawodowe,
• prawo jazdy kategorii B,
• certyfikat potwierdzający znajomość języka migowego do pracy z osobami niesłyszącymi.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.2. Instytucje oferujące kształcenie, szkolenie i/lub potwierdzanie kompetencji w ramach zawodu.

Możliwości rozwoju zawodowego i awansu

Pracownik w zawodzie doradca zawodowy ma możliwość:

• rozpocząć pracę od stanowiska stażysty doradcy zawodowego lub pracować pod nadzorem bardziej doświadczonego doradcy, a następnie wraz z nabywaniem doświadczenia zawodowego awansować na samodzielne stanowisko doradcy zawodowego,
• po nabyciu dalszego doświadczenia zawodowego, kompetencji organizacyjnych i w obszarze kierowania ludźmi awansować na stanowisko kierownicze średniego szczebla, np.: kierownik zespołu, wydziału/działu/centrum, a następnie na stanowisko kierownicze wyższego szczebla, np.: zastępca dyrektora, dyrektor instytucji,
• doskonalić swoje umiejętności, uczestnicząc w krajowych i międzynarodowych branżowych szkoleniach, seminariach, konferencjach, wizytach studyjnych ³⁸,
• rozszerzać swoje kompetencje zawodowe poprzez kształcenie i potwierdzanie kwalifikacji w zawodach pokrewnych, w tym podejmując studia podyplomowe w obszarach pokrewnych lub komplementarnych m.in. w zakresie coachingu ⁶, doradztwa personalnego ⁷, zarządzania zasobami ludzkimi (ZZL) ⁴², pośrednictwa pracy ¹⁹ itp.,
• założyć i prowadzić działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług związanych z doradztwem zawodowym.

Osoby zatrudnione na stanowisku nauczyciela-doradcy zawodowego w placówkach systemu oświaty,w tym w szkołach, awansują zgodnie z zasadami zawartymi w Karcie Nauczyciela. Ścieżka awansu zawodowego nauczyciela obejmuje następujące stopnie: nauczyciel stażysta, nauczyciel kontraktowy, nauczyciel mianowany, nauczyciel dyplomowany. Uzyskanie kolejnego stopnia awansu zawodowego wymaga posiadania odpowiedniego stażu pracy, udokumentowanego dokształcania w postaci certyfikatów i zaświadczeń z kursów i szkoleń oraz pozytywnej oceny z egzaminu, wydanej przez komisję egzaminacyjną. Stopień awansu zawodowego nadawany jest w drodze decyzji administracyjnej.

Możliwości potwierdzania kompetencji

Obecnie (2018 r.) w zawodzie doradca zawodowy istnieje możliwość potwierdzania kompetencji przez uczelnie wyższe prowadzące studia I i/lub II stopnia oraz studia podyplomowe.

Instytucje szkoleniowe potwierdzają uzyskanie licencji uprawniającej do korzystania z określonego narzędzia diagnostycznego lub nabycie kompetencji poszerzających warsztat pracy doradcy zawodowego.

Więcej informacji można uzyskać w Bazie Usług Rozwojowych https://uslugirozwojowe.parp.gov.pl oraz Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Osoba zatrudniona w zawodzie doradca zawodowy może rozszerzać swoje kompetencje zawodowew zawodach pokrewnych:

Pracownik w zawodzie doradca zawodowy wykonuje różnorodne zadania, do których należąw szczególności:

• Z1 Diagnozowanie zapotrzebowania dzieci i młodzieży na działania związane z realizacją doradztwa zawodowego i informacji edukacyjno-zawodowej.
• Z2 Prowadzenie zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży.
• Z3 Prowadzenie indywidulnego doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży.
• Z4 Gromadzenie, aktualizowanie, opracowywanie i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych dzieciom i młodzieży oraz innym zainteresowanym osobom, w tym nauczycielom i rodzicom.
• Z5 Opracowywanie, koordynowanie i wspieranie realizacji programu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego (WSDZ) ³⁷ w oparciu o współpracę z innymi nauczycielami, psychologami lub pedagogami.
• Z6 Prowadzenie poradnictwa zawodowego dla osób dorosłych w formach indywidualnych.
• Z7 Prowadzenie poradnictwa zawodowego dla osób dorosłych w formach grupowych.
• Z8 Opracowywanie diagnozy potencjału zawodowego i potrzeb szkoleniowych osób dorosłych.
• Z9 Gromadzenie, opracowywanie, aktualizowanie i udostępnianie osobom dorosłym informacji zawodowych, edukacyjnych oraz dotyczących rynku pracy, kształcenia ustawicznego i potwierdzania kwalifikacji.
• Z10 Udzielanie pomocy pracodawcom w doborze kandydatów na stanowiska wymagające szczególnych predyspozycji psychofizycznych lub przy przeprowadzaniu procesów restrukturyzacji zatrudnienia.

Kompetencja zawodowa Kz1: Świadczenie usług doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4, Z5, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Kompetencja zawodowa Kz2: Świadczenie usług poradnictwa zawodowego dla osób dorosłych obejmuje zestaw zadań zawodowych Z6, Z7, Z8, Z9, Z10, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Pracownik w zawodzie doradca zawodowy powinien mieć kompetencje społeczne niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych.

W szczególności pracownik jest gotów do:

• Ponoszenia odpowiedzialności za skutki podejmowanych działań związanych z pełnioną rolą społeczną, która obejmuje pobudzanie motywacji i ustawicznego rozwoju jednostki w kontekście wyborów edukacyjnych i/lub zawodowych, stymulowanie kreatywnych postaw wobec rzeczywistości i zmian w życiu.
• Wykonywania samodzielnie usług doradztwa zawodowego dla klientów indywidualnych i grupowych.
• Kierowania się zasadami etyki zawodowej opartej na dostępności, dobrowolności, równości, swobodzie wyboru zawodu i miejsca pracy, poufności i ochrony danych osobowych.
• Przestrzegania zasad profesjonalizmu zawodowego, rzetelności w udzielaniu informacji i porad.
• Prezentowania właściwej postawy nacechowanej empatią i asertywnością względem radzących się w procesie wspierania ich rozwoju edukacyjnego i/lub zawodowego.
• Prezentowania właściwych wzorów postawy proaktywnej i współpracy w środowisku pracy i poza nim.
• Podnoszenia własnych kompetencji w zakresie wykonywanych zadań zawodowych przypisanych doradcy zawodowemu, w tym nowych regulacji, trendów, procesów i teorii dotyczących obszaru doradztwa zawodowego.
• Oceniania i weryfikowania jakości świadczonych usług doradztwa zawodowego.

Pracownik powinien mieć zdolność właściwego wykonywania zadań zawodowych i predyspozycje do rozwoju zawodowego. Dlatego wymaga się od niego odpowiednich kompetencji kluczowych. Zostały one zilustrowane w formie profilu (rys. 1) ukazującego ważność kompetencji kluczowych dla zawodu doradca zawodowy.

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu doradca zawodowy

Uwaga:

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt PIAAC (OECD).

Kompetencje zawodowe pracownika w zawodzie doradca zawodowy nawiązują do opisów poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji.

Opis zawodu, zadań zawodowych i wymagań kompetencyjnych może stanowić materiał informacyjny dla przygotowania (lub aktualizacji) opisów kwalifikacji wprowadzanych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK). Więcej informacji:

• Zintegrowany System Kwalifikacji: https://www.kwalifikacje.gov.pl
• Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji: https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Doradca zawodowy może znaleźć zatrudnienie przede wszystkim w instytucjach i organizacjach funkcjonujących w obszarze edukacji i rynku pracy, w tym w:

• przedszkolach, szkołach podstawowych, szkołach branżowych I stopnia, technikach, liceach ogólnokształcących, szkołach policealnych, w tym w Szkolnych Ośrodkach Kariery (SzOK) ³¹ lub Szkolnych Punktach Informacji i Kariery (SPInKa, SZPiK) ³²,
• poradniach psychologiczno-pedagogicznych ¹⁷,
• placówkach doskonalenia nauczycieli,
• Publicznych Służbach Zatrudnienia, w tym w Powiatowym Urzędzie Pracy lub Wojewódzkim Urzędzie Pracy (Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej),
• Ochotniczych Hufcach Pracy (Młodzieżowe Centra Kariery oraz Mobilne Centra Informacji Zawodowej),
• ośrodkach aktywizacji zawodowej zajmujących się rekonwersją kadr ²⁸ sił zbrojnych RP,
• akademickich biurach karier,
• fundacjach i stowarzyszeniach,
• agencjach zatrudnienia, w tym szczególnie agencjach doradztwa zawodowego, ale również agencjach pośrednictwa pracy ¹ i agencjach pracy tymczasowej ²,
• instytucjach szkoleniowych oraz innych firmach edukacyjnych zajmujących się prowadzeniem programów outplacementowych.

Zatrudnienie doradcy zawodowemu oferują także podmioty publiczne i prywatne zajmujące się działaniami z zakresu integracji i pomocy społecznej oraz wsparciem osób z niepełnoprawnością, w tym:

• Warsztaty Terapii Zajęciowej ³⁶ i Zakłady Aktywności Zawodowej ⁴¹,
• Zespoły ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności ⁴³,
• Kluby Integracji Społecznej (KIS) ¹² prowadzone m.in. przez ośrodki pomocy społecznej,
• Centra Integracji Społecznej (CIS) ⁴,
• poradnie rodzinne.

Miejscem pracy doradcy zawodowego mogą być również:

• jednostki administracji państwowej i samorządowej różnego szczebla,
• instytucje naukowo-badawcze zajmujące się obszarem edukacji i/lub rynku pracy,
• działy kadr, szkoleń, rekrutacji w firmach komercyjnych.

Doradca zawodowy posiadający doświadczenie zawodowe może założyć i prowadzić własną działalność gospodarczą, związaną z prowadzeniem indywidulanego lub grupowego doradztwa zawodowego dla szerokiej grupy odbiorców.

Kształcenie

Obecnie (2018) kandydatów do pracy w zawodzie doradca zawodowy kształci się w systemie szkolnictwa wyższego na studiach I i/lub II stopnia, a także na studiach podyplomowych.

Studia przygotowujące do pracy w zawodzie doradca zawodowy prowadzone są najczęściej w zakresie doradztwa zawodowego lub pedagogiki pracy na kierunkach: pedagogika, pedagogika pracy, psychologia, socjologia, polityka społeczna, nauki społeczne lub ekonomia.

Osoby posiadające wykształcenie wyższe I lub II stopnia niezależnie od kierunku mogą skorzystać z oferowanych przez uczelnie wyższe studiów podyplomowych w zakresie m.in.: doradztwa zawodowego, doradztwa edukacyjno-zawodowego, doradztwa zawodowego i personalnego, doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy, doradztwa zawodowego dla osób z niepełnosprawnością.

Kształcenie doradców zawodowych prowadzone jest w uczelniach publicznych i niepublicznych na terenie całego kraju.

Szkolenie

Szkolenia doskonalące warsztat pracy doradcy zawodowego oferują:

• uczelnie wyższe,
• instytuty naukowo-badawcze,
• instytucje szkoleniowe, w tym firmy komercyjne,
• stowarzyszenia branżowe oraz inne organizacje pozarządowe,
• placówki doskonalenia nauczycieli.

Szkolenie doradców zawodowych odbywa się także podczas konferencji i seminariów oraz poprzez współpracę międzynarodową, w tym wizyty studyjne i działania typu job shadowing ¹¹.

Przykładowa tematyka szkoleń może dotyczyć:

• metod, technik i narzędzi wykorzystywanych przez doradców zawodowych w pracy z różnymi grupami odbiorców,
• tendencji zmian w świecie zawodów,
• zawodoznawstwa,
• sytuacji na międzynarodowym, krajowym, regionalnym i lokalnym rynku pracy,
• adaptacji działań z innych obszarów np.: coachingu lub mentoringu w pracy doradcy zawodowego,
• stosowania narzędzi wymagających licencji np.: testy predyspozycji,
• rozwoju kompetencji indywidualnych, takich jak: komunikacja, asertywność, motywacja,
• rozwiązań prawnych regulujących pracę doradcy zawodowego.

Z reguły organizatorzy tych szkoleń poświadczają uzyskane przez uczestników kompetencje stosownymi certyfikatami/zaświadczeniami.

Ważną formą doskonalenia zawodowego doradcy zawodowego jest samokształcenie, w tym korzystanie z otwartych zasobów edukacyjnych.

Obecnie (2018 r.) wynagrodzenie osób pracujących w zawodzie doradca zawodowy jest zróżnicowane. W lutym 2018 roku:

• średnie miesięczne wynagrodzenie całkowite (mediana) wynosiło 2970 zł brutto,
• co drugi doradca zawodowy otrzymywał wynagrodzenie na poziomie od 2410 zł do 3980 zł brutto,
• 25% najgorzej wynagradzanych doradców zawodowych zarabiało poniżej 2410 zł brutto,
• na zarobki powyżej 3980 zł brutto mogła liczyć grupa 25% najlepiej opłacanych doradców zawodowych.

Wynagrodzenia doradców zawodowych zatrudnionych w szkołach i placówkach edukacyjnych podlegają ogólnym zasadom i regulacjom obowiązującym w obszarze edukacji.

Minimalne wynagrodzenie doradców zawodowych zatrudnionych w urzędach pracy reguluje ustawa o pracownikach samorządowych i rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Natomiast w przypadku doradców zawodowych zatrudnionych w OHP, wynagrodzenie regulowane jest rozporządzeniem w sprawie warunków wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych w niektórych państwowych jednostkach budżetowych.

Wynagrodzenie doradców zawodowych zatrudnionych w projektach lub przy zleceniach komercyjnych najczęściej rozliczane jest poprzez stawki godzinowe, a jego wysokość uzależniona jest od liczby przeprowadzonych godzin zajęć grupowych czy poradnictwa indywidualnego.

Na poziom wynagrodzenia doradcy zawodowego mają wpływ m.in.

• poziom wykształcenia,
• posiadane doświadczenie zawodowe,
• staż pracy,
• lokalizacja instytucji zatrudniającej,
• miejsce pracy.

W zawodzie doradca zawodowy możliwe jest zatrudnienie osób niepełnosprawnych.

Warunkiem niezbędnym do zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie doradcy zawodowego jest identyfikacja indywidualnych barier i dostosowanie technicznych i organizacyjnych warunków środowiska oraz stanowiska pracy do potrzeb zatrudnienia osób:

• z niewielką dysfunkcją kończyn górnych (05-R), która nie wyklucza pracy przy komputerze; wymagane jest wówczas dostosowanie sprzętu komputerowego; z niewielką dysfunkcja kończyn dolnych (05-R) – wymagane jest wówczas wyposażenie stanowiska w uchwyty, poręcze, regulowaną wysokość krzesła, podnóżka i inne udogodnienia; poruszające się na wózkach inwalidzkich (05-R) – wymagany jest wówczas odpowiedni dobór stanowiska bądź ograniczenie lub zmodyfikowanie zakresu pracy w celu umożliwienia wykonywania zadań w pozycji siedzącej,
• z wadami i dysfunkcją wzroku (04-O), w przypadku możliwości skorygowania ich szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi,
• z dysfunkcją narządu słuchu (03-L) – pod warunkiem, że niepełnosprawność ta jest możliwa do skorygowania za pomocą aparatów słuchowych,
• z epilepsją (06-E) – osoby takie mogą wykonywać zawód na wybranych stanowiskach pracy, pod warunkiem, że napady padaczkowe występują sporadycznie i są sygnalizowane przez aurę, występują głównie wieczorem lub w nocy, nie powodują zbytniego zmęczenia i stosunkowo szybko następuje regeneracja sił po ich wystąpieniu, a przebieg choroby nie prowadzi do charakteropatii padaczkowej. Mogą być one zatrudnione warunkowo, po racjonalnym ograniczeniu zakresu zadań do sytuacji, w których możliwy jest stały nadzór i ewentualna szybka pomoc, a stanowisko pracy nie stwarza potencjalnych zagrożeń w przypadku emisji choroby.